• industriAll global
  • industriAll europe
  • Retun See
  • Petrol-İş Kadın Dergisi
Belgesel: Petrol-İş Tarihi

Jyrki Raina -IndustriALL Genel Sekreteri

Çernobil İşçileri İçin de Adil Geçiş Gerekiyordu

26.04.2016

30 yıl önceki Çernobil nükleer felaketini anarken, hem radyasyonun yol açtığı ölümleri ve hastalıkları hem de santralın kapatılması sonucunda adil geçişe ihtiyaç duyan binlerce işçiyi hatırlıyoruz.

26 Nisan 1986 gecesi Ukrayna'daki Çernobil nükleer enerji tesisinde kıyamet koptu.
Güvenlik testindeki korkunç bir terslik sonucunda, 4 nolu reaktördeki patlama ve yangın yöreye ve rüzgârın etkisiyle de bütün Avrupa'ya radyoaktif parçacıklar yaydı.
Kurtarmada çalışan işçilerden birçoğu öldü ya da ciddi, kalıcı sağlık sorunları yaşadı. Radyasyonun kaç kanser vakasına neden olduğundan uzmanlar hâlâ emin değil; yüz binlerce, belki de milyonlarca insanın sağlığı Çernobil felaketinden etkilendi. 
Santraldaki işçiler ile aileleri dahil, 40.000 insanın mutlu bir yaşam sürdüğü Pripyat kenti tümüyle boşaltıldı. Bugün sokakları ve binaları ağaçlar bürümüş durumda. Hayalet kenti doğa tümüyle teslim almış.

Çernobil'den 50 kilometre uzaklıkta, Slavutiç adlı yeni bir kent kuruldu. Yeni kent eski Sovyetler Birliği'nin farklı devletlerinden mimarların ve inşaat işçilerinin ortak çalışmasının ürünüydü. Slavutiç, Estonya'dan Gürcistan'a ve Kazakistan'a kadar uzanan farklı üslupların kaynaştığı renkli bir bileşke oldu. 
1993'te, Ukrayna nükleer işçileri sendikası Atomprofspilka, IndustriALL'un kurucu örgütlerinden biri olan ICEM'e katıldı. Bundan hemen sonra ben ICEM'in enerji sektörü direktörü oldum. Böylece, Ukrayna sendikasıyla birlikte çalışmaya başladık.
Çernobil enerji santralındaki öbür reaktörlerin kapatılması gerektiğine Ukraynalı sendika yöneticilerini ikna etmek zor oldu. Teknoloji güvenli değildi. Çernobil, yüksek ücretlerle ve işçilerle ailelerine sağlanan koşullarla önde gelen bir tesisti. Özellikle yerel yöneticilerin Çernobil'in terk edilmesi gerektiğini kabul etmesi zordu.
Ama inşa edilen beton koruyucuya rağmen, 4 nolu reaktörde sızıntı vardı. 1997'de G8 ülkeleri, tutarı 1 milyar doları aşan güvenli bir korunak inşa etmek amacıyla Çernobil Korunak Fonu'nu kurma kararı verdi. Çalışmalar hâlâ sonuçlanmış değil.
Bizim asıl sendikal görevimiz işçileri gözetmekti. 1-3 nolu reaktörler 1990'larda birkaç yıl arayla tek tek kapatıldı. Bu ise Adil Geçiş'i kolaylaştırdı. İşçilerin büyük bölümü, Ukrayna'da daha güvenli teknoloji kullanan nükleer santrallarda çalışmaya başladı.
Sonunda Ukrayna parlamentosu, binlerce işçiye erken emeklilik sağlayan bir yasa çıkardı. Durum o kadar da iyi değil, çünkü ekonomik krizle boğuşan hükümet sosyal hakları kısma kararı aldı.

Bugün enerji santralında, sıkı güvenlik gözetimi altında, hâlâ 2.500 işçi çalışıyor. Slavutiç kenti 25.000 kişilik bir nüfusu barındırıyor. Yetkili makamların izlediği sanayi politikası çerçevesinde aldığı etkin önlemler sayesinde kentte yeni mikro işletmeler ve yeni iş alanları açıldı.
Çernobil nükleer santralını ve Slavutç'i 1990'larda birkaç kez ziyaret ettim. ICEM'in 1996'da ABD'li sanatçı Mike Alewitz'e yaptırdığı duvar resimleri o sıralar bizlere hâkim şu duyguyu yansıtıyordu: “Eskinin küllerinden yeni bir dünya kuracağız – sonsuza kadar dayanışma”. Enerji santralının kapatılmasından sonra Çernobil işçilerinin Adil Geçiş'e ihtiyacı vardı.  İşçilerin, onların ailelerinin ve toplumsal çevrelerinin gözetilmesi, Paris iklim değişikliği anlaşmasının ardından gündemdeki enerji dönüşümünde de önemli bir görev olacak.

 

DUYURU...

GENEL BAŞKANIMIZ SÜLEYMAN AKYÜZ’ÜN FACEBOOK HESABI ÇALINMIŞTIR. GELECEK OLAN MESAJLARA VE PAYLAŞIMLARA LÜTFEN İTİBAR ETMEYİNİZ. ...
devamı