Sendikamız toplusözleşme uzmanlarından Serpil Aksakal'ın 4857 sayılı İş Kanunu'nda doğum ve doğum sonrası izinlerle ilgili değişiklikleri kaleme aldığı yazı dizisinin üçüncü ve son bölümünü paylaşıyoruz.

İLKOKUL ÇAĞINA GELENE KADAR KISMİ ÇALIŞMA

Yukarıda sayılan analık izinlerinin bitiminden sonra zorunlu ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ayın, yani çocuğun beş yaşını bitirdiği ayın Ekim ayının başına kadar, ebeveynlerden birinin kısmi süreli çalışma isteğinde bulunmasına imkan vermiştir. Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı dilekçe ile işverene sunulmalıdır. Kısmi süreli çalışma işyerinde tam süreli çalışma süresinin üçte ikisine kadarki çalışmadır. Örneğin işyerinde haftalık kırkbeş saat, yani 6 gün ve günlük 7.5 saat çalışılıyorsa bu sürenin ücte ikisi haftalık 30 saat, 6 gün ve günlük 5 saat olacaktır. işyerinde haftalık kırk, 6 gün günlük 6.6 saat çalışılıyorsa bu sürenin ücte ikisi haftalık 26.6 saat, günlük 6 gün ve 4.44 saat olacaktır. Haftada 5 gün çalışılan hallerde de bu süreler 5 güne bölünerek hesap edilebilir. Ancak bu süreler kısmi çalışma sayılmak için en üst miktarlardır. Taraflar bu sürelerin altında da kısmi çalışma belirleyebilirler. Ancak bu tip çalışma ile İŞKUR'dan yarım çalışma ödeneği alarak çalışma hakkı aynı zamanda kullanılamaz. Başka bir deyişle işçi bu şekilde kısmi süreli çalışmak isterse ücretini işverenden çalıştığı süre ile orantılı olarak alacak. Vergi ve sigortaları brüt miktar üzerinden hesaplanarak ödeyecektir.

Yasada işçinin kısmi süreli çalışma talebinin işveren tarafından karşılanmak zorunda olduğu belirtilmiştir. İşçinin iş akdi kısmi süreli çalışma talebi nedeni ile feshedilemez. Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır. İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirmek zorundadır. İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi halinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır.

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi aynı çocuk için söz konusu haktan yararlanmamak üzere tekrar tam süreli çalışmaya dönebilir. Bir diğer ifade ile kısmi süreli çalışmaya başlayan, daha sonra işverene tam süreli çalışmaya dönmek istediğini beyan edip tam süreliye dönen bir işçi yeni bir doğum yapana kadar bu talepte bulunamaz.

Kısmi süreli çalışmaya geçme isteğinde bulunma hakkı, eşlerin her ikisinin de çalışıyor olması koşuluna bağlıdır. Buna göre ebeveynlerden birisi çalışmadığı takdirde, çalışan eşin kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilmesi söz konusu değildir. Ancak ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması, boşanmış çiftlerden çocuğun velayetini alan ebeveynin talepte bulunması veya üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi hâllerinde bu koşul aranmaz.

Kısmi süreli çalışmaya geçme hakkı, sadece doğum hali için öngörülmeyip; evlat edinme durumunda da söz konusudur. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler, çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan yararlanabilir.