Barışın simgesi ünlü fotoğraftaki kadın Jan Rose Kasmir:

O ANDA ORADA OLMAK EN DOĞRU ŞEYDİ

Hepinize tanıdık gelecek olan bu fotoğraf, 1967 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Vietnam’da yürüttüğü savaşa karşı Pentagon’da yüz bin kişinin katıldığı bir protesto gösterisinden. Fotoğrafla ünlenen Jan Rose Kasmir’in kim olduğunu ve fotoğraftan sonra hayatını nasıl sürdürdüğünü merak ettik ve araştırdık.... 

Bu fotoğrafı gördüğünüzde çoğunuza tanıdık gelmiştir şüphesiz. Barış etkinliklerinde, barışla ilgili broşürlerde, gazete haberlerinde, makalelerde, afişlerde kullanılan ve simge haline gelmiş bu fotoğrafı vaktiyle biz de Petrol-İş Kadın Dergisi’nin Ağustos 2008 tarihli 28. sayısının kapağında kullanmıştık. 1 Eylül Dünya Barış Günü’nden önceki sayıydı ve başlığı da “Barışı Savunmak, Hayatı Savunmaktır” idi.

Fransız fotoğrafçı Marc Riboud tarafından çekilen bu fotoğraf, Vietnam savaşını protesto etmek ve savaşın durdurulması için eylem yapan savaş karşıtlarının 21 Ekim 1967 tarihli Pentagon yürüyüşünden. Fotoğraftaki kadın, 1950 doğumlu üniversite öğrencisi ve savaş karşıtı Jan Rose Kasmir. O tarihte henüz onyedi yaşında olan Kasmir, kendisine süngülerini doğrultmuş olan askerlere krizantem çiçeğini uzatırken savaşa karşı olan duygularının tüm dünyada paylaşılacağını bilmiyordu büyük ihtimalle...

Fotoğraf, yüz bin kişinin katıldığı Pentagon yürüyüşünden yaklaşık iki sene sonra, 30 Aralık 1969’da Look dergisinde Nihai Karşılaşma: Çiçek ve Süngü başlığıyla yayınlandıktan sonra kısa sürede tüm dünyada savaş karşıtlığının simgesi haline geldi. “O gün fotoğrafımın çekildiğinden haberim bile yoktu” diyecekti daha sonraki bir röportajında...

Fotoğraf yayınlandıktan sonra kısa sürede ünlenen Jan Rose Kasmir’in katıldığı tek savaş karşıtı etkinlik bu değildi şüphesiz. Fotoğrafın hikâyesini, sonrasında neler yaptığını, o günle ilgili düşüncelerinin ne olduğunu, hayatının kalan kısmında neler yaptığını merak ettik ve araştırmaya karar verdik.

Yürüyüşten 43 yıl sonra kendisiyle yapılan bir röportajda “O dönemde internet gibi iletişim araçları yoktu, kendimi izole hissediyordum. Duygularımın bütün dünyada paylaşılacağını asla tahmin edemezdim, savaş karşıtı deyince uzun saçlı, gözlüklü tipler düşünülürdü. O gün otobüsle şehir merkezine gidip kalabalık içerisindeki normal görünüşlü insanlarla karşılaştığımda çok şaşırmıştım. Sadece hipiler yoktu, rahibeler, papazlar, pusetlerinde bebek taşıyan anneler bile vardı....” diyor.

‘Süngü uzatan askerlere karşı çiçek uzatırken neler düşünüyordun’ sorusuna şöyle cevap veriyor Kasmir: “Askerlerin yanında duran Marc Riboud’la konuşma olanağı bulmuştum ve korktukları için süngüleri salladıklarını söylemişti. O dönemde henüz hiçbir savaş karşıtı eylemde öğrenci ölümü gerçekleşmemişti. İki taraf da gergindi. Askerler gözlerimin içine bakamıyordu, sanırım vur emri almaktan korkuyorlardı ... Gençliğin verdiği çılgınlığın etkisiyle o anda bu yaptığım en doğru şey gibiydi. Bana herhangi bir zarar geleceğini düşünmeden,  sadece inandığım şeyi savunmak için oradaydım.”

Ellerini yana açmış halde çekilen fotoğrafla ilgili, o anda karşısında duran askerleri savaş makinesi olarak gördüğünü ve sadece Vietnam’da ölen bebekleri düşündüğünü belirtiyor Kasmir. Fakat daha sonraları, çocuk yaştaki askerlerin de en az diğerleri kadar kurban olduğunu düşünmüş. Bir ay sonra, Vietnam’a savaşmaya gönderildiklerini öğrendiğinde üzülmüş bu duruma.

1980 yılına kadar rastlamamış fotoğrafına... Babası kızının fotoğrafını görmek için bir dergi satın almış. Daha sonra Marc Riboud’la yazışmaya karar vermiş. “Ben fotoğraftaki kızım, ilginizi çeker mi bilmem, işte adresim” demiş mektubunda. Ancak 40’lı yaşlara geldiğinde haberciler temas kurmaya başlamış Jan Rose Kasmir’le...

İnandıklarından asla vazgeçmemiş Jan Rose Kasmir. 2003 yılında yine Marc Riboud’un bir fotoğrafında rastlıyoruz Kasmir’e. Londra’da yaklaşık iki milyon göstericiyle birlikte Irak’taki savaşı protesto ederken. Arkaplanda 67 yılında askerlere çiçek uzatırken çekilen fotoğrafının yer alması, bu fotoğrafı da hayli ilginç hale getirmiş.