Uykunuzu tam almanın önemi her zaman dile getirilir. 18-64 yaşları arasındaki her bireyin 24 saatlik periyotlar içerisinde 7 ila 9 saat uyuması gerektiğini belirten uzmanlar, bu uykunun gece ya da gündüz alınması halinde ne gibi farklılıklar olabileceğini araştırmış. Sözkonusu bu çalışmada, gece veya gündüz uyumanın kadınlar için önemli farklılıklar içerdiği, gece uyumalarının daha önemli olduğu belirtiliyor.

İngiltere’nin Surrey kentinde bulunan Uyku Araştırma Merkezi’nin yaptığı bir araştırmada, kadınlarda algı yeteneğinin geceleri erkeklere göre daha hızlı düştüğü tespit edilmiş. Araştırmanın bulguları, kadın işçilerin gece vardiyalarında çalışırken daha yüksek yaralanma riskleri taşığıdını göstermesi açısından büyük önem taşıyor.

Uykunun tam olarak alınmamasının en büyük sıkıntısı, gece vardiyasında çalışırken çıkıyor. Araştırmalar, vücudun günlük ritmindeki bu tür bozuklukların, kadın beynini erkeklerden daha çok etkilediğini ortaya koyuyor.

Beynimiz, 24 saatlik zaman diliminde, vücudumuzun uyuma gibi süreçlerini günlük ritim denilen belirli kalıplara uygun olarak düzenliyor. Bu ritimlerden birisi, düzenli bir şekilde uyuyup uyanmasını sağlamak amacıyla beynimizin gün içinde daha çok, gece ise daha az uyarılmasını sağlıyor.

Gece vardiyasında çalışmanın sonucunda, bu "uyuma-uyanma döngüsünü" kaydırdığımızda, yani kendimizi geceleri uyanık kalıp gündüzleri uyumaya zorladığımızda beynimizin saati aynı kaydırmayı gerçekleştiremiyor. Geceleri çalışmada zorlanmamızın en büyük sebebi budur. Beynimiz, geceleri uyumak istediği için vücudumuza yeterince uyarı göndermeyi bırakıyor.

Bazı uyku araştırmaları, kadınların gece vardiyalarında çalışmaktan daha fazla etkilendiğini, bunun sonucunda iş kazalarına maruz kalma risklerinin daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Bu riski arttıran faktörlerden birisi de kadınların gündüzleri erkeklerden daha fazla çalışıp daha az uyumalarına sebep olan aile sorumlulukları gibi sosyal faktörler.

Kadın ve erkek beyni arasında anatomik yapıdan ve doğadan kaynaklı bazı farklılıklar bulunuyor. 1984’te yapılan bir araştırmada, kadınların günlük beyin saatinin erkeklerden daha hızlı işlediği ve bu nedenle daha uzun süre uykuya eğilimli oldukları belirtiliyor. İnsanların günlük ritimleri üzerine araştırma yapan Rutger Wever’in gönüllüler üzerinde yaptığı bir çalışma bunu somut olarak ortaya koyuyor.

Kadın ve erkeklerin beyin fonksiyonlarının günlük ritimleri arasında farklılıklar bulunduğunu ortaya koymayı amaçlayan araştırmada, bazı ölçümlerde kadınların uyanma performansının daha güçlü olduğu bulunmuş. 10 günlük bir zaman diliminde 16 erkek ve 18 kadın katılımcının beyin fonksiyonları, saatsiz ve gündüz ışığı olmayan bir ortamda incelenmiş. Katılımcılar 28 saatlik uyuma-uyanma döngüsü aktivitelerine sokulmuş ve zamana dair herhangi bir ipucu verilmediğinde, beyin döngüsünün doğal ritmi, vücudun uyuma-uyanma programından farklı davranmıştır.

Tıpkı gece vardiyalarında çalışanların sıkça yaşadığı gibi, katılımcıların uyuma ve uyanma zamanları beyin saatlerinin gece ve gündüz algısıyla farklılık göstermiştir.

Katılımcıların uyanık olduğu her üç saat boyunca dikkatleri, hafızaları ve motor kontrol becerileri üzerinde yapılan testlerde görevlerini tamamlamaları için gerekli efor, uyku durumu ve ruh hallerini puanlamaları istenmiştir. Katılımcıların uyuma-uyanma döngüsü beyin saatleriyle farklı çalıştığından, beynin gece ve gündüz olduğunu düşündüğü farklı zamanlarda performans göstermeleri istenmiştir.

Çalışmanın sonucunda, günlük döngünün zorlanmasının kadın ve erkekleri farklı şekilde etkilediği ortaya konulmuş. Araştırmanın bulguları, vardiyalı çalışmaya bağlı oluşan algı bozukluğu ve ruh hali değişimlerini ortaya koyması açısından önemli. Bu sonuçlar, kadınların gece vardiyalarında erkeklere göre daha olumsuz etkilendiğini gösteriyor.

Araşırma sonucunda, gece çalışmasının ve uyku düzenini bozmanın kadınların üzerindeki olumsuz etkileri şu şekilde sıralanıyor: Beyinde saat geni ritimlerinin daha erken başlaması; vücut ısısı ve melatonin ritminde daha kısa aralıklar; daha erken başlayan ve daha uzun aralıklı melatonin ritmi; erken başlayan uzun süreli uyuma.

Kadın ve erkeklerde uyku parametreleri gözlendiğinde, rutin uyuma-uyanma zamanlarının (işgünündeki uyuma-uyanma süreleri hariç) kadınlarda belirgin şekilde daha erken gerçekleştiği tespit edilmiş.

Bütün ölçümlerde performansta ölçülen en düşük noktanın kadınlarda daha belirgin görüldüğüne işaret eden araştırma, bu ölçümde, kadınların, biyolojik öğleden sonra ve akşamlarında erkeklere göre daha az uykulu olduğunu belirtmiş.

Kadınlar, uzun süre uyanık kalmaktan ve günlük uyku düzeninin bozulmasından özellikle sabahın erken saatlerinde daha çok etkileniyorlar. Gerçek hayatta, bu olumsuz etkilenme, daha çok sağlık hizmetlerinde uygulanan 12 saatlik vardiyalarda gerçekleşir, çalışma süreleriyle ilgili yönetmeliklere uyulsa da.