25 Kasım’ın tarihçesi ve kadına şiddetle mücadelenin sembolü kadınlar:

 

MİRABAL KIZKARDEŞLER

 

Dominik Cumhuriyeti’nde diktatör Trujillo’ya karşı mücadele ettikleri için acımasız şekilde öldürülmelerinin 57. yıldönümünde Mirabal kızkardeşleri tekrar anıyoruz. Patria, Minerva ve Maria Teresa, daha iyi bir yaşam için mücadele için hayatlarını verirken, geride kalan Dede kendini kızkardeşlerinin anısını yaşatmaya adadı.

Selgin Zırhlı Kaplan

 

          

Dominik Cumhuriyeti’ni 1930 ve 1961 yılları arasında diktatörlükle yöneten Rafael Trujillo, ülkeye yolsuzluğu ve kayırmacılığı egemen kılmak istemiş, buna karşı koyanları da acımasızca bastırmıştı. On yedi bin vatandaşın ölümünden sorumlu Trujillo’ya karşı bir halk hareketi oluşması kaçınılmazdı. Diktatörlük karşıtı bu hareket içerisinde Mirabal kızkardeşler de yer aldı.

Orta sınıfa mensup bir çiftçi ailesinin dört kızı olan Mirabal Reyes’lerin babaları Enrique Mirabal Fernandez, anneleri ise Mercedes Reyes Camilo’ydu.

AİDA PATRİA MERCEDES: Kızkardeşlerden en büyüğü, Aida Patria Mercedes Mirabal Reyes, 27 Şubat 1924 tarihinde dünyaya geldi. Hem resim ve sanatla uğraşmaktan zevk alıyordu, aynı zamanda dindar olan Patria, bir gün rahibe olmayı da düşünüyordu. 14 yaşına geldiğinde Dede ve Minerva’yla birlikte yatılı katolik okuluna gönderilen Patria, 17’sine geldiğinde Pedro Gonzalez adında bir çiftçiyle evlendi. Norus, Nelson, Raul ve Juan adında dört çocuk dünyaya getirdi. En küçük çocuğu Juan’ı 5 aylıkken kaybetti. Patria, Trujillo karşıtı hareketin içerisinde yer aldı, bütün varlığını bu uğurda harcadı. Kızkardeşleri Minerva ve Maria Teresa’yla birlikte öldürüldüğünde 36 yaşındaydı.

BELGİCA ADELA (DEDE): Mirabal kızkardeşleri arasında hayattan kalan tek kişi Belgica Adela (Dede) Mirabal Reyes oldu. Ailenin ikinci kızı olan Dede, 1 Mart 1925 tarihinde dünyaya geldi. 13 yaşında Ablaları Minerva ve Patria’yla yatılı katolik okuluna gidinceye kadar anne babasıyla yaşıyordu.

Dede, kızkardeşleri gibi koleje gitmedi, bunun yerine ailesine işlerinde yardımcı oldu, tarım ve hayvancılıkla uğraştı. Dede, 1948 yılında Jaimito Fernandez’le evlendi ve üç çocuk dünyaya getirdi. En büyük oğlu Jaime David Fernandez, 1996-2000 arasında Dominik Cumhuriyeti başkan yardımcılığı ve Çevre ve Doğal Kaynaklar bakanlığı yaptı.

Dede Mirabal, kızkardeşlerinin başına gelenleri tüm dünyaya duyurmayı başardı. Onun çabasıyla, Mirabal Kızkardeşler Müzesi kuruldu, ailesinin, kızkardeşlerinin hikâyesini "Bahçelerinde Yaşıyorlar" anı kitabıyla ölümsüzleştirdi.

Kızkardeşlerinin trajik ölümünden sonra 6 yeğenine sahip çıkarak onları büyüttü. 1 Şubat 2014’te gözlerini hayata yumduğunda Dede 88 yaşındaydı.

MARİA ARGENTİNA MİNERVA: Ailenin üçüncü kızı Minerva 12 Mart 1926 yılında dünyaya geldi. Çok akıllı bir kızdı. Kızkardeşleriyle birlikte Minerva da yatılı katolik okuluna gitti. Tek amacı, eğitime adım atabilmek ve ileride avukat olmak için evden çıkabilmekti. Bunu başardı da. Bütün engelleri aşarak hukuk fakültesine girmeyi başardı ve mezun da oldu.

Kızkardeşler içinde, politik olarak en aktif olanı oydu. Siyasi görüşlerinin şekillenmesinde amcasının da etkisi var.

Minerva, hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra muhalif kimliği nedeniyle avukatlık lisansı alamayacağı, mesleğini icra edemeyeceği söylendi kendisine. Bu durum, onun diktatörlükle mücadeleye başlamasında belirleyici dönüm noktalarından biri oldu.

Minerva, birlikte mücadele yürüttükleri hukukçu ve aktivist Manuel Aurelio (Manolo) Tavárez Justo evlendi ve iki çocuğu oldu: Minou ve Manolito. 1960 yılında birlikte 14 Haziran hareketini kurdular. Daha sonra kızkardeşleri Patria ve Maria Teresa’yı harekete katılmaya ikna etti. Bütün kardeşleri onu Trujillo’ya karşı mücadelesinde hep yanında yer aldılar.

Minerva, kısa süre sonra tutuklandı. Serbest kaldıktan sonra, kızkardeşleri Patria ve Maria Teresa’yla birlikte cezaevindeki eşlerini ziyaretten dönüşte diktatörlük askerleri tarafından pusu kurularak yakalandılar, tecavüz ve işkenceyle öldürüldüler ve arabalarının içinde bir uçurumdan aşağıya atıldılar.

Öldürüldüklerinde Patria 36, Minerva 34 ve Maria Teresa da 25 yaşındaydı.

Minerva’nın kızı Minou, hayatta kalan teyzesi Dede ile birlikte uzun süre üç kızkardeşin hatırasını dünyaya duyurmak için çaba sarfetti.

ANTONİA MARİA TERESA: Maria Teresa, kızkardeşlerin en küçüğüydü. 15 Ekim 1935 yılında dünyaya gelen Maria, ailenin gözdesiydi. Kızkardeşleriyle birlikte katolik yatılı okulunda okudu. 1954 yılında matematik lisans eğitimini tamamladı, aynı yıl Santa Domingo Üniversitesi Matematik Fakültesi’ne girdi.

14 Şubat 1958’de, henüz 23 yaşındayken Leandro Guzman ile evlendi. 7 Şubat 1959’de kızı Jacqueline’i dünyaya getirdi.

Ablası Minerva’nın izinden ayrılmayan Maria Teresa da 14 Haziran hareketinde aktif olarak yer aldı. İlk tutuklamasını 20 Ocak 1960 tarihinde yaşadı.

Maria Teresa’nın tuttuğu günlükler, pek çok olayı ayrıntısıyla anlatıyor. Günlüğünde yazdıkları, kızkardeşlerin hikâyesi, mücadeleyle nasıl tanıştığı, cezaevindeki deneyimleri, kendileriyle ilgili yazılan kitaplarda yer aldı. Kitaplardan birisi Julia Alvarez’in yazdığı "Kelebekler Zamanı", diğeri ise Dede Mirabal’ın "Bahçelinde Yaşıyorlar" anı kitabı.

Kelebekler kelimesi, harekete katıldıktan sonra kendileri için Kelebek (İspanyolcası Mariposa) kod adını kullanmalarına dayanıyor.

1960 yılında annesini (Minerva), 1963 yılında babasını (Manuel Aurelio) kaybeden (31 Ağustos 1956 doğumlu) Minou Tavárez Mirabal , 1996-2000 yılları arasında Dominik Cumhuriyeti hükümetinde bakan yardımcısı olarak görev aldı. 2002-2006 yılları arasında kongre üyeliği yaptı. Halen, Temsilciler Meclisi’nde Dış İlişkiler ve Uluslararası İşbirliği Komitesi başkanlığı yapıyor. Aynı zamanda dilbilimci olan Minou, kadına yönelik şiddetle mücadele ediyor, toplumsal meselelerde aktif görev alıyor. Onun da Camila Minerva ve Manuel Aurelio adında iki çocuğu bulunuyor.

Doğdukları Salkedo’da gömüldüler

Mirabal kızkardeşler, doğdukları Salkedo’da gömüldüler. Mirabal kardeşlerden bir süre sonra, 30 Mayıs 1961 tarihinde diktatör Trujillo öldürüldü. Dominikliler, ölümü için suikast kelimesi yerine "adaletin yerini bulması" anlamına gelen ajisticiamiento kelimesini kullandılar.

25 KASIM KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE ULUSLARARASI MÜCADELE GÜNÜ

1981’de Dominik’te toplanan Latin Amerika Kadın Kurultayı’nda 25 Kasım , "Kadına Yönelik Şiddete Karşı Mücadele ve Uluslararası Dayanışma Günü" olarak kabul edildi. 1999 yılında, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 25 Kasım "Kadına Yönelik Şiddetle Uluslararası Mücadele Günü" ilan edildi.

MİRABAL KARDEŞLERİN HAYATINI ANLATAN FİLM:  

 

KELEBEKLER ZAMANI

 

Julia Álvarez’in aynı adlı romanından sinemaya uyarlanan 2001 yapımı "Kelebekler Zamanı" filmi Dominik Cumhuriyeti’nde Rafael Trujillo diktatörlüğüne karşı mücadele eden ve 25 Kasım 1960’ta acımasızca öldürülen Mirabal kızkardeşlerin hayatını anlatıyor.

Kızkardeşlerden Minerva’yı Salma Hayek’in, Trujillo’yu ise Edward James Olmos’un oynadığı film, gerçek görüntülerle başlıyor. Trujillo’nun öldürdüğü insanların gerçek görüntülerinden kesitlerle birlikte diktatörlüğe ilişkin bazı tarihsel gerçekler seyirciye tekrar hatırlatılıyor:

"General Rafael Leonidas Trujillo, 1930’dan 1961’e kadar Dominik Cumhuriyeti’nin mutlak hakimiyetini elinde tuttu. Kilise, aristokratlar, entellektüeller ve basınla kurduğu gizli ittifaklar diktatörlüğünün dayanağını oluşturuyordu. Güçlü kalabilmesinin formülü basitti: Karşı gelen herkesi öldürmek. Kurduğu terör rejimi sırasında 30 binden fazla insan idam edildi."

 

MİRABAL KARDEŞLER HAKKINDA YAZILMIŞ KİTAPLAR:

KELEBEKLER ZAMANI / Julia Alvarez, Ayrıntı Yayınları, 2017

Kendisi de Dominik Cumhuriyeti’nden olan ve küçük yaşta, Trujillo’dan kaçan ailesiyle Amerika’ya yerleşen Julia Alvarez, Mirabal’ların hikayesini duyduğunda küçük bir kız çocuğudur. İleride bu hikayeyi kitap haline getirebilmek için Dede Mirabal’la iletişim kurar. Alvarez, kitabında, öyküleştirdiği Mirabal kızkardeşleri, yani Kelebekleri kendi ağızlarından anlattırıyor. Her bir kızkardeşin farklı karakterleri vardır. Örneğin Patria dindar ve çocuklarına düşkündür. Dede, güvenilir, becerikli ve yumuşak başlı... Minerva, ailenin sorgulayan, merak eden, aynı zamanda asi kızıdır. En küçük kızkardeş Maria Teresa ise hassastır.

 

"BAHÇELERİNDE YAŞIYORLAR"

Dede Mirabal, Anılar, 2009

2009 yılında İspanyolca olarak yazılmış olan "Vivas en su jardin" (Bahçelerinde Yaşıyorlar), Dede Mirabal'ın kızkardeşlerini, Mirabal ailesini, evliliklerini, yaşadıkları trajik olayları aileden biri olarak, ilk ağızdan anlattığı anı kitabı. Kitapta aileye ait çok sayıda fotoğrafa da yer veriliyor.

 

 

(Kaynak: Petrol-İş Kadın Dergisi, Sayı 57, Şubat 2018)