Bangladeş'te sendikal haklar

IndustriALL’un Bangladeş'te sendikal hakları, asgari ücreti ve yangın güvenliğini geliştirme kampanyası sürüyor. Hükümet, işverenler ve yabancı giyim markaları ve perakendecilerle görüşmeler ilerleme kaydediyor, ama sürdürülebilir bir gelecek sağlamak ve insana yakışır yeni iş alanları açmak için katedilecek uzun bir yol var.

IndustriALL Küresel Sendika Yönetim Kurulu Bangladeş'i eylemde öncelikli ülkeler listesine aldı. 160 milyon nüfusun yarısına yakını ulusal yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Hükümet tekstil ve giyim sanayilerinin geleceğine umut bağlamış durumda. Bu sektörde 3,5 milyon işçi çalışıyor. Bu rakam 2015'te ikiye, 2020'de ise üçe katlanabilir. Geçen yıl giyim sektöründe ihracat 20 milyar dolara vardı. Bu ise toplam ihracat gelirinin yüzde 80'i demek.

IndustriALL Bangladeş'te giyim sanayisinin sürdürülebilir gelişmesini sağlama ve milyonları kapsayacak kaliteli istihdam yaratma hedefini destekliyor. Bu gelecek ciddi bir tehdit altında.

Geçen yıllarda, Avrupa ve Kuzey Amerika'da medyada yayımlanan raporlar tüketicilerin dikkatini sendikal haklara, son derece düşük ücretlere, uzun çalışma saatlerine ve yangın güvenliğine çekiyordu.

Şubat ayında Bangladeş'i ziyaret ettiğimde, 5.000 giyim fabrikasından ancak 40-50 kadarında sendika olduğunu öğrendim. Baskı, tehdit ve tescil sorunları nedeniyle, işgücünün yüzde 1'inden azı sendikalı.

Özellikle ILO Uzmanlar Komitesi'nin uyarılarıyla ve ABD yönetiminin ve Avrupa Birliği'nin baskısıyla, hükümet, İş Yasası'nın Nisan'a kadar gözden geçirileceğini açıkladı. Son olarak yerel düzeyde on yeni sendika tescil edildi.

Çoğu fabrikada ücret sistemleri ayda 36 dolarlık ulusal asgari ücrete dayanıyor. Bu ise geçinmeyi sağlayabilecek ücretin yaklaşık üçte biri ediyor. Ziyaret ettiğim bir fabrikada işçiler, sırf geçinebilmek için, 48 saatlik iş haftasının üstüne 12-18 saat fazla mesai yapıyorlardı.

IndustriALL asgari ücretin geçimi sağlayacak düzeyde artırılmasını talep ediyor. 

Yangın güvenliğinin artırılması ise acil önlemler gerektiriyor. 2006'dan beri fabrika yangınlarında yaklaşık 600 işçi öldü. Giyim fabrikalarının yüzde 50 ila 90'ının tehlikeli olduğu tahmin ediliyor.

Büyük markaların ve perakendecilerin bu baskıyı hissetmesinde şaşılacak bir şey yok. Bangladeş'ten ürün tedarik eden büyük şirketlerden bazıları şunlar: H&M, Inditex, Walmart, Gap, C&A, Tesco, Marks&Spencer ve El Corte Inglés.

Ocak ayında, 24 tepe yöneticisi Başbakan Şeyh Hasina'ya yazdıkları mektupta, yangın güvenliği ve altında yatan nedenler ele alınmayacak olursa, Bangladeş'in giyim sektörünün geleceğinden kaygı duyduklarını iletti. CEO'lar, “Bu sorunlar sektörü daha da yıkıma uğratma tehdidi içeriyor” dediler.

Hükümet, işveren örgütleri ve IndustriALL Bangladeş Sendikalar Konseyi'nin Ocak'ta imzaladığı üçlü yangın güvenliği anlaşması bu konuda atılmış önemli bir adımdır. Anlaşmanın ardından, Şubat sonunda, bir Ulusal Eylem Planı hazırlandı.

IndustriALL şimdi yangın güvenliği konusundaki çeşitli girişimler arasında koordinasyonu sağlamak üzere farklı taraflarla yaptığı görüşmeleri sürdürüyor.  Teftiş çalışmalarına, eğitime, yerel iş sağlığı ve güvenliği komiteleri kurulmasına ve tehlikeli fabrikaların ıslahına acil ihtiyaç var.

İşçiler özgürce sendika kurma hakkını kazandıklarında, geçinebilecek bir ücret aldıklarında ve yangında ölme korkusu olmadan çalışabildiklerinde, Bangladeş giyim sanayisi ancak o zaman sürdürülebilir nitelik taşıyacaktır.