Zambiya'da hükümet Collum Madeni'ne elkoydu

Zambiya hükümeti elkoymanın ulusalcılık nedeniyle değil, iş yasaları ile iş güvenliği ve çevre standartlarına uymama ve önceden devletin sahip olduğu kömür madeninde royaltilerin (işletme lisans bedellerinin) ödenmemesi nedeniyle olduğunu açıkladı.

2003'ten beri Çinlilerin işlettiği Collum Madeni'nde sık sık işçi eylemleri oluyordu. Daha 2005 yılında kötü çalışma koşullarıyla ilgili olarak hükümete şikâyetler yapıldı ve bir heyetin yerinde yaptığı incelemede işçilerin berbat çalışma koşullarını görmesinden sonra, 2006'da hükümet madenin kapatılmasını düşünmeye başladı.

Ekim 2010'da, madendeki iki yöneticinin grevci işçilere ateş açması sonucunda 13 maden işçisi yaralandı. Ücretleri ödenmeyen işçiler kötü ücret ve çalışma koşullarını protesto etmek için grevi sürdürdüler. İki yönetici aleyhindeki suçlamalar daha sonra devlet tarafından geri alındı.

İş uyuşmazlıkları çözülmeden kaldığı için madende gerginlik tırmanmaya devam etti. Hükümetin 2012'de asgari ücreti artırmasından sonra madende çıkan bir ücret uyuşmazlığı işçilerin protestosuna yol açtı. Protesto eylemi sırasında Çinli bir şef öldürüldü ve bir diğeri yaralandı.

IndustriALL Küresel Sendika üyesi Zambiya Maden İşçileri Sendikası'nın (Muz) Genel Sekreteri Joseph Chewe bu konuda şöyle diyor: “Maden özelleştirildiği için, Muz, işçilerin iş yasalarının ihlali ve iş sağlığı-güvenliği konularındaki ciddi kaygılarına sahip çıktı. Toplu sözleşmenin uygulanması bile sürekli bir açmaza dönüşmüştü. Muz madene hükümetin elkoymasını destekliyor. Özellikle işçilerin işleri güvence altında olduğu için, bu durum işçilerin çıkarlarına çok uygun. Ama hükümet yeni işletmecinin iş yasalarına uymasını ve madendeki berbat çalışma koşullarını iyileştirmesini sağlamalıdır.”

Hükümet, bütün bunlardan sonra, madenin sahibi şirketin madencilik lisansını iptal etti. Yeni bir işletmeci bulunana kadar madeni hükümet işletecek. Hükümet iş kaybı olmayacağı konusunda işçilere güvence verdi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün son zamanlardaki bir raporu, Devlet Başkanı Sata döneminde, 2011'den bu yana Zambiya'nın madenlerindeki çalışma koşullarında bazı iyileşmeler olmakla birlikte, özellikle bakır madenlerinde iş yasasının uygulanmasını sağlamak ve iş güvenliği standartlarını iyileştirmek için daha yapılacak çok şey var. Sata seçim kampanyası sırasında madenlerdeki çalışma koşullarını iyileştirme vaadinde bulunmuştu.

Zambiya'da sendikalar ve sivil toplum örgütleri Collum madenine elkonmasını memnuniyetle karşılıyor ve bu girişimi, yasaları çiğneyen ve işçilerin haklarını ayaklar altına alan yatırımcılara hükümetin hoşgörü göstermeyeceğinin işareti olarak görüyor.